هر انسانی باید تمامیت خودش رو زندگی كنه. بخش كوچكی از این تمامیت رو به صورت خودآگاه و هشیار زندگی می‌كنه و آگاهانه به دنبال علایق و كشش‌های درونی خودش می‌ره، ولی بخش عمده‌ی وجودش رو به صورت ناآگاه و از طریق فرافكنی (projection) به روی دنیا زندگی می‌كنه.

عشق همیشه جزو اون بخش‌هاییه كه ما آگاهانه انتخابش نمی‌كنیم و ناخودآگاه در اون می‌افتیم،‌پس حتما زیرش یه projection خوابیده. اما از چه نوعی؟ هر انسان یه موجود دو جنسیه كه ظاهرا فقط یه جنس به نظر میاد. ویژگی‌های مردانه‌ی دورن هر شخصی رو آنیموس و ویژگی‌های زنانه‌ی درون هر شخص رو آنیما می‌گن. در عشق، ویژگی‌های متضاد جنسیت ظاهری هر فرد، بر روی فرد غیر هم‌جنس خودش project می‌شه و به این صورت شخص در درون دیگری یه دام میفته. مثلاً من با ظاهر مرد، دارای ویژگی‌های آنیمایی خودم هستم كه اگر اونا رو زندگی نكرده باشم و به اعماق ناخودآگاهم پس زده باشم، ممكنه همون ویژگی‌ها رو در زن دیگه‌ای ببینم و زندگی نكرده‌ی خودمو با project كردن روی اون شروع كنم و در اون شخص قلاب بشم و خودمم نفهمم چه خبره و این كشش عجیب از كجاست.

اما عشق دو ویژگی همیشگی داره: یكی همون ناخودآگاه بودنشه و دوم ناپایدار بودنش. دیر یا زود فرافكنی‌ها می‌ریزه و من متوجه می‌شم این آدمی كه عاشقش بودم اصلاً كسی نیست كه من واقعاً می‌خوام. به همین دلیل توصیه‌ی اكید مشاوران خانواده اینه كه هیچ‌وقت با عشق ازدواج نكنید و این برخلاف نظر عوام مردمه كه دنبال عشق اول و آخر خودشون می‌گردن كه یه زندگی همیشگی رو در خوبی و خوشی باهاش سپری كنن!

نتیجه: تا نقاط تاریكی در ناخودآگاه انسان هست كه به حوزه‌ی هشیاری در نیومده،‌امكان مبتلا شدن به عشق هم هست. انسان‌های فرزانه وقتی به دام عشق گرفتار می‌شن بسیار متفاوت از افراد معمولی عمل می‌كنن: اونا چون می‌دونن قضیه از چه قراره،‌ تمام توجه و انرژی خودشون رو معطوف این می‌كنن كه ویژگی‌های درونی project شده‌ی خودشون رو ببینن و به این ترتیب یك قدم دیگه به سمت هشیاری و تمامیت درونی حركت كنن تا در نهایت ازدواج مقدس رو صورت بدن كه همون پیوند مرد با آنیمای درون و یا پیوند زند با آنیموس درونه. برای این افراد،‌عشق یه موهبت بزرگ طبیعت در جهت شناخت و تكامله،‌در حالی كه برای انسان‌های دیگه، عشق یه فرصت دو روزه برای داشتن حال خوبه كه بعداً با ریزش projectionها یه بار دیگه به جمله‌های نمایشنامه‌ای خودشون برسن و دوباره همون زندگی تكراری گذشته رو ادامه بدن.


     از دیدگاه علی شریعتی ( جامعه شناس )
عشق یك جوشش كور است و پیوندی از سر نابینایی اما دوست داشتن پیوندی خود آگاه و از روی بصیرت روشن و زلال عشق بیشتر از غریزه آب می‌خورد و هر چه از غریزه سر زند بی ارزش است. دوست داشتن از روح طلوع می‌كند و تا هر جا كه یك روح ارتفاع دارد ، دوست داشتن نیز هنگام با او اوج می‌گیرد. عشق در غالب دل‌ها، در شكل‌ها و رنگ‌های تقریبا مشابهی متجلی می‌شود و دارای صفات و حالات و مظاهر مشتركی است. اما دوست داشتن در هر روحی جلوه ای خاص خویش دارد و از روح رنگ می‌گیرد و چون روح‌ها بر خلاف غریزه‌ها هر كدام رنگی و ارتفاعی و بعدی و طعم و عطری ویژه خویش را دارد می‌توان گفت: كه به شماره هر روحی ، دوست داشتنی هست. عشق با شناسنامه بی ارتباط نیست و گذر فصل‌ها و عبور سال‌ها بر آن اثر می‌گذارد اما دوست داشتن در ورای سن و زمان و مزاج زندگی می‌كند و بر آشیانه بلندش روز و روزگار را دستی نیست. عشق، در هر رنگی و سطحی، با زیبایی محسوس، در نهان یا آشكار رابطه دارد. اما دوست داشتن چنان در روح غرق است و گیج وجذب زیبایی‌های روح كه زیبایی‌های محسوس را بگونه‌ای دیگر می‌بیند. عشق طوفانی و متلاطم و بوقلمون صفت است اما دوست داشتن آرام و استوار و پر وقار و سرشار از نجابت عشق با دوری و نزدیكی در نوسان است. اگر دوری بطول انجامد ضعیف می‌شود، اگر تماس دوام یابد به ابتذال می‌كشد و تنها با بیم و امید و اضطراب و دیدار و پرهیز زنده و نیرومند می‌ماند اما دوست داشتن با این حالات نا آشنا است، دنیایش دنیای دیگری است. عشق جوششی یكجانبه است. به معشوق نمی‌اندیشد كه كیست یك خود جوششی ذاتی است و از ین رو همیشه اشتباه می‌كند و در انتخاب بسختی می‌لغزد و یا همواره یكجانبه می‌ماند و گاه، میان دو بیگانه نا‌همانند، عشقی جرقه می‌زند و چون در تاریكی است و یكدیگر را نمی‌بینند، پس از انفجار این صاعقه است كه در پرتو رو شنایی آن، چهره یكدیگر را می‌توانند دید و در اینجا است كه گاه، پس جرقه زدن عشق، عاشق و معشوق كه در چهره هم می‌نگرند، احساس می‌كنند كه هم را نمی‌شناسند و بیگانگی و نا آشنایی پس از عشق درد كوچكی نیست اما دوست داشتن در روشنایی ریشه می‌بندد و در زیر نور سبز می‌شود و رشد می‌كند و ازین رو است كه همواره پس از آشنایی پدید می‌آید و در حقیقت در آغاز دو روح خطوط آشنایی را در سیما و نگاه یكدیگر می‌خوانند و پس از آشنا شدن است كه خودمانی می‌شوند.


دو روح، نه دو نفر، كه ممكن است دو نفر با هم در عین رو در بایستی‌ها احساس خودمانی بودن كنند و این حالت بقدری ظریف و فرار است كه بسادگی از زیر دست احساس و فهم می‌گریزد و سپس طعم خویشاوندی و بوی خویشاوندی و گرمای خویشاوندی از سخن و رفتار و آهنگ كلام یكدیگر احساس می‌شود و از این منزل است كه ناگهان، خودبخود، دو همسفر به چشم می‌بینند كه به پهن‌ دشت بی كرانه مهربانی رسیده‌اند و آسمان صاف و بی لك دوست داشتن بر بالای سرشان خیمه گسترده است و افق‌های روشن و پاك و صمیمی ایمان در برابرشان باز می‌شود و نسیمی نرم و لطیف همچون روح یك معبد متروك كه در محراب پنهانی آن، خیال راهبی بزرگ نقش بر زمین شده و زمزمه درد آلود نیایش مناره تنها و غریب آنرا بلرزه می‌آورد
دوست داشتن هر لحظه پیام الهام‌های تازه آسمانهای دیگر و سرزمین‌های دیگر و عطر گلهای مرموز و جانبخش بوستان‌های دیگر را بهمراه دارد و خود را، به مهر و عشوه ای بازیگر و شیرین و شوخ هر لحظه، بر سر و روی این دو میزند. عشق، جنون است و جنون چیزی جز خرابی و پریشانی فهمیدن و اندیشیدن نیست اما دوست داشتن، در اوج معراجش، از سر حد عقل فراتر می‌رود و فهمیدن و اندیشیدن را نیز از زمین می‌كند و با خود به قله بلند اشراق می‌برد.

       از دیدگاه فروید ( روانشناس ) 
یکی از پیش شرط های عشق های دیوانه وار آن است که معشوقه باید "صاحب" داشته باشد. زن آزاد و "بدون صاحب" لایق عشق آتشین و مجنون وار نیست! فروید میگوید: عاشق مورد نظر ما، هرگز زنی را که "صاحب دار" نباشد، به عنوان معشوقه انتخاب نمی کند. مقصود از زن "صاحب دار" زنی ست که مرد دیگری، خواه به عنوان شوهر یا پدر یا برادر و یا رفیق، خود را صاحب زن بداند و نسبت به او برای خود حق تملک قایل باشد. در بعضی از موارد این پیش شرط آن چنان شدید و غلیظ است که عاشق مورد نظر ما، تا هنگامی که یک زن "بی صاحب" است و تعلق به هیچ مردی ندارد، کوچک ترین علاقه ای به او نشان نمی دهد، اما همین که زن توسط مرد دیگری مانند شوهر، پدر، برادر و یا رفیق، مورد تملک قرار می گیرد، آتش عشق در دل عاشق مورد نظر ما، شعله ور می شود و او در دریای عشق غوطه ور می گردد.

شرط دومی که فروید برای این عشق های مجنون آمیز قایل است این است که معشوقه باید حتما بی وفا باشد و با رقیب سرو سری داشته باشد.
دومین پیش شرط عشق های دیوانه وار آن است که عاشق مورد نظر ما هرگز عاشق زنی وفادار نمی شود. زنی که وفادار باشد نمی تواند به عنوان بت مورد علاقه ی عاشق مورد نظر ما، پرستیده شود. عشق دیوانه وار همیشه معطوف به زنانی است که ازنظر وفاداری مورد شک و تردیدند و امکان این که با دیگران سر و سری داشته باشند، وجود دارد.
 
     از دیدگاه فریدریش نییچه ( فیلسوف ) 
نیچه وجوه تمایز در درک زن ومرد  از واژه  ی عشق را  این گونه مطرح می کند .  " واژه ای عشق در حقیقت برای مرد و زن ّ دو معنای متفاوت دارد، این خود یکی از شرایط عشق میان دو جنس مخالف است که یکی احساس و تصور خود از "عشق " را با احساس و تصور طرف مقابل یک سان نداند .          

این دو گانگی و تفاوت از دید نیچه ، بر بنیاد تصورات زنانه و مردانه شکل می گیرد ، یعنی هر دو جنس مخالف ( زن و مرد ) با توجه به وجود افتراقی که باهم به لحاظ زن بودن و مرد بودن دارند ، درک از واژه ای عشق نیز نزد آنان فرق دارد. نیچه در ادامه این بحث ، دریافت اش را در مورد  تصور زن و مرد از مقوله ای عشق ، روشن تر بیان می کند : " آن چه که زن از عشق می فهمد ، نسبتا روشن است: به نظر او عشق فقط خلوص و فداکاری نیست ، اهدا و بخشش تمام و کمال جسم و روح است  بدون هیچ گونه  قید شرط و ملاحظه ای از هیچ بابت ، او از واگذاری خود تحت شرایط و بنابر ملاحظات خاص ، می ترسد."     نیچه درین پیش داوری ، عشق را از چشم انداز زن ، چیزی جز بخشش تمام  و بدون قید و شرط جسم و روح نمی داند .این بخشش بدون قید و شرط از دید نیچه ، به نحوی ایثار  پنداشته می شود  که فقط می تواند ویژه ای زن باشد و نه مرد .  اما نیچه در مورد مرد عکس این بر داشت را دارد:" اگر یک مرد ، زنی را دوست داشته باشد ، دقیقا همین گونه عشق را از او انتظار دارد ، اما هر گز نمی خواهد همان احساس زن را داشته باشد ، اگر مردانی پیدا شود که همان میل اهدا و بخشش کامل را هم داشته باشند ، حقیقتا آن ها دیگر مرد نیستند .   مردی که مانند زن عشق می ورزد به زن کامل تری تبدیل می شود ."

نیچه این تفاوت در عشق میان زن و مرد را امری طبیعی ، اما قابل بحث  می داند و وجوه  تمایز میان درک دو جنس مخالف از عشق را در  " ایثار " زن و کمال یافتن مرد از این ایثار می داند : " زن خود را نثار می کند و مرد از او فزونی و کمال می یابد ".  به باور این فلسوف عشق در چشم انداز زن بخشش بدون قیط و شرط (ایثار ) است که مرد با دریافت آن تعالی و کمال می یابد و جنبه های شخصیت فردی اش بیش از پیش تکمیل می شود .


منابع : http://almaitoo.blogfa.com/post-10.aspx

http://carljung.blogfa.com/post-187.aspx

http://www.seemorgh.com/Entertainment/default.aspx?conid=36787&tabid=2432

كتاب جنسیت و روانشناسی عشق فروید

نویسنده :بهداد قاسمی